En uit de bolster kwam kwetsbaarheid…

In de loop van ons leven ontwikkelen we allemaal beschermlagen—onzichtbare schilden die ons meest kwetsbare en puurste zelf veilig houden. Deze lagen ontstaan niet zomaar; ze zijn waardevolle overlevingsmechanismen die ons in tijden van stress, pijn en overleving helpen om overeind te blijven. Ze beschermen ons tegen emotionele impact die we niet verwerkt zouden krijgen en vormen barrières die ons een gevoel van controle en veiligheid geven. Maar hoewel deze beschermlagen ons helpen door moeilijke momenten heen te komen, kunnen ze ons op de lange termijn ook belemmeren. Ze kunnen steeds talrijker worden, als een harnas dat zich om ons heen sluit, en ze kunnen ons vermogen om voluit te leven in de weg staan.

Hoe beschermlagen ontstaan en waarom ze waardevol zijn

Iedereen krijgt vroeg of laat te maken met momenten van afwijzing, verlies of pijn. Deze ervaringen raken ons op een dieper niveau dan we vaak willen toegeven. In onze poging om onszelf te beschermen, bouwen we muren, ontwikkelen we maskers en passen we ons gedrag aan om de kwetsbare delen van onszelf te verbergen. Dit gebeurt vaak al op jonge leeftijd, bijvoorbeeld op de lagere school, waar kinderen leren dat bepaalde emoties en gedragingen niet altijd ‘oké’ zijn in de ogen van anderen. Er is weinig ruimte voor echte kwetsbaarheid, waardoor kinderen zich leren wapenen tegen afwijzing en pijn.

In tijden van crisis of trauma dienen deze lagen een heel duidelijk doel. Ze geven ons een zekere mate van stabiliteit en zorgen dat we in staat zijn om door te gaan, om te functioneren ondanks wat er onder het oppervlak borrelt. Beschermlagen zijn dus niet verkeerd of ongezond op zichzelf; ze helpen ons om moeilijke fases in het leven door te komen en bieden een basis van overlevingskracht wanneer we die het meest nodig hebben. Op een later tijdstip, wanneer veiligheid weer teruggekeerd is, zouden deze schilden opgeheven mogen worden, zodat de beschermde emotie vrij doorleefd kan worden.

De nalatenschap van beschermlagen: gevoelloosheid en afsluiting

Hoewel beschermlagen ons kunnen helpen, dragen ze ook het risico dat we ons afkeren van delen van onszelf. Wat begint als een beschermingsmechanisme, kan na verloop van tijd een soort ‘default state’ worden, waarbij we niet alleen minder kwetsbaar zijn, maar ook minder open. Emoties worden onderdrukt en gevoelens verstomd. Op een gegeven moment kan de muur die ons ooit beschermde ons verhinderen om nog écht te voelen. We worden reactief, defensief, of soms zelfs gevoelloos. Ons vermogen om ons te verbinden met onszelf en met anderen raakt aangetast; we raken steeds verder verwijderd van wat we werkelijk voelen en wie we echt zijn.

Dit kan ons dagelijks functioneren behoorlijk saboteren. Emoties zoals angst of verdriet die we wegstoppen, blijven op een andere manier in ons aanwezig en kunnen onbewust ons gedrag sturen. Misschien reageren we overmatig defensief op kritiek, vermijden we diepe relaties, of hebben we moeite om anderen te vertrouwen. Die beschermlagen gaan op deze manier een eigen leven leiden, en we verliezen het contact met onze authentieke, pure zelf.

Ons samenlevingsklimaat: een cultuur van defensie

We leven in een samenleving waarin kwetsbaarheid vaak niet wordt aangemoedigd. Vanaf jonge leeftijd krijgen we signalen dat kracht gelijk staat aan het wegstoppen van emoties. In ons onderwijs, op de werkvloer, en vaak zelfs in sociale relaties voelen we die druk om ‘sterk’ te zijn. Kinderen leren al snel hun tranen in te slikken, hun boosheid te verbergen, of hun vreugde te temmen als die niet ‘gepast’ is. Dit creëert een cultuur waarin we defensief reageren op alles wat buiten onszelf ligt en leren om emoties weg te drukken, in plaats van ze te onderzoeken en te begrijpen.

Het resultaat? Een samenleving waarin we vooral naar buiten gericht zijn: op prestaties, op wat anderen van ons denken, op het handhaven van een imago dat voldoet aan de normen van kracht en controle. Hierdoor is er weinig ruimte voor herstel, introspectie en kwetsbaarheid—drie cruciale componenten voor persoonlijke groei en emotionele gezondheid.

De weg naar ontwapening en herontdekking

In mijn praktijk creëren we samen een veilige ruimte waarin deze beschermlagen kunnen worden losgelaten. Dit is een plek waar je maskers, muren en oude patronen kunt afleggen. Waar je jouw ware emoties kunt laten zien zonder oordeel, zonder angst, en zonder het gevoel dat je je moet verdedigen. Hier krijg je de kans om jezelf te herontdekken, om contact te maken met je puurste emoties en gevoelens, en om die oude, ingekapselde energie die zich door de jaren heen heeft opgehoopt eindelijk te verwerken.

Onder die lagen van defensie liggen namelijk emoties die gezien en erkend willen worden. Daar liggen de gevoelens die we jarenlang hebben verstopt—verdriet, angst, liefde, vreugde—die ons ware zelf vormen. Door onszelf de ruimte te geven om deze emoties te doorleven, kunnen we die oude patronen stap voor stap afbreken en terugkeren naar onze natuurlijke, authentieke staat van zijn.

Kwetsbaarheid als kracht

Wanneer we leren om onze beschermlagen los te laten, begint een proces van diepe heling. Het afleggen van onze schilden opent de weg naar échte verbinding—met onszelf en met anderen. We durven meer te voelen, we durven ons uit te spreken, en we ontdekken dat kwetsbaarheid een enorme kracht is. Door deze kracht te omarmen, worden we niet alleen sterker, maar ook milder en echter in ons contact met anderen. We dragen onszelf niet langer als een fort dat bestand moet zijn tegen de wereld, maar als een open huis dat ruimte biedt voor echte interactie en diepe relaties.

Kwetsbaarheid en heling zijn geen doelen die we eenmaal bereiken en vervolgens vasthouden. Het zijn processen waarin we leren om steeds opnieuw onszelf te zien, te erkennen en te accepteren. Vanuit deze innerlijke kracht kunnen we bijdragen aan een zachtere, meer verbonden wereld, waarin er ruimte is voor ieders pure emoties en waar we elkaar niet hoeven te beoordelen of verdedigen.

Het pad van kwetsbaarheid vraagt moed, maar het opent een wereld waarin we onszelf écht mogen zijn. En dát is misschien wel het grootste geschenk dat we onszelf kunnen geven.